MARIA WNĘK /ur. 15.06.1922 - zm.12.04.2005/

Urodziła się w Olszance, 15 km od Starego Sącza, gdzie skończyła 4 klasy szkoły podstawowej. Wykształcenie podstawowe uzupełniała dopiero w 1969 roku, w szkole specjalnej dla dorosłych w Nowym Sączu.
Wychowywała się na wsi. Była osobą bardzo religijną. Codziennie bywała na mszy świętej, odbywała pielgrzymki do ulubionej przez siebie Kalwarii Zebrzydowskej. Nieodłącznym atrybutem tych pieszych wędrówek była biała sukienka, w której Maria wyruszała ze wsi.
Pracowała w wielu miejscach, wśród nich były: Miejskie Przedsiębiorstwo Remontowo-Budowlane, hotel, poczta i mleczarnia.
W mleczarni doznała skomplikowanego złamania prawej reki i przeszła na rentę.
W 1963 trafiła do Ewy Harsdorf, instruktorki zespołu plastycznego przy domu Kultury Kolejarza w Nowym Sączu.
Tworzyła tam 13 lat.
Często zmieniała miejsca zamieszkania. Do 1972 związana była z Olszanką. Później przyjeżdżała karmić pozostawione tam zwierzęta. Po pożarze domu rodzinnego przeniosła się na stałe do Nowego Sącza. W 1971 otrzymała swoje pierwsze mieszkanie przy ul. Żywieckiej 55. Eksmitowana stamtąd po 5 latach przyjmowała różne oferty lokalowe. Nie spełniały one jednak wymarzonego przez artystkę ideału mieszkania 4 pokojowego, z kuchnią, pracownią, pokojem gościnnym, sypialnią i poczekalnią dla odwiedzających ją osób. Wymaganie artystki dotyczyło także bliskiego położenia kościoła farnego. W związku z niemożliwością wprowadzenia zamysłu w życie, praktycznie całe dni spędzała poza domem, nocując na dworcu i przy kościele.
Od 1981 do 1982 przebywała w szpitalu psychiatrycznym. W 1981 została ubezwłasnowolniona przez Sąd Wojewódzki w Nowym Sączu. Z tego powodu artystka nie mogła przeznaczyć ziemi w Olszance na budowę wymarzonego kościoła.

Obrazy Marii Wnęk znajdują się w kolekcjach polskich i światowych:
Państwowe Muzeum Etnograficzne, Warszawa
Muzeum Etnograficzne im. S. Udzieli, Kraków
Muzeum Etnograficzne im. M. Znamierowskiej-Prüfferowej,Toruń
Muzeum Okręgowe, Nowy Sącz
”Kolekcja Kobierzyńska”, Szpital Specjalistyczny im. J. Babińskiego, Kraków
Kolekcja Leszka Macaka, Kraków
Kolekcja Mariana Surego
Collection de l’Art Brut, Lozanna
Art %26 Marges, Bruksela
Kolekcja Philippe Eternod i Jean David Mermod, Lozanna
Kolekcja Aleksego Altmejda z Lund, Szwecja

Wybrane wystawy:
Od sztuki ludowej do art brut, Kolekcja Leszka Macaka, Galeria Regionalnego Ośrodka Kultury, Bielsko Biała, 2008
Pasja, Talent, Intuicja (II), Państwowe Muzeum Etnograficzne, Warszawa, 2005; Muzeum im. J. Malczewskiego, Radom, 2005
7 Triennale Sztuki Insita, Słowacka Galeria Narodowa, Bratysława, 2004
Nagląca wiadomość, Galeria „tak”, Poznań, 2004
Świętości Marii Wnęk, Galeria Pod Sukniami, Szczecin, 2003
Treasures of the Soul, American Visionary Art Museum, Baltimore, 2001
Angels & Aliens, American Visionary Art Museum, Baltimore, 1999-2000
Pasja, Talent, Intuicja (I), Muzeum im. J. Malczewskiego, Radom, 1985
Malarstwo Marii Wnęk, Muzeum Etnograficzne, Kraków,1983
Inni, Zachęta Narodowa Galeria Sztuki, Warszawa, 1965